Noorderlicht in Nederland

Vaker Noorderlicht in Nederland

Het is vrij zeldzaam dat we Noorderlicht waar kunnen nemen in Nederland. Wij bevinden ons immers ver zuidelijk van het poolgebied en hebben daarbij te maken met relatief veel lichtvervuiling. We kunnen het dus alleen zien wanneer de geomagnetische activiteit heel hoog is. Toch was het Noorderlicht de afgelopen tijd relatief vaak (fotografisch) waar te nemen in Nederland. Bijvoorbeeld op 26 en 27 februari 2023, 5 november 2023, 1 december 2023 en natuurlijk de nacht van 10 op 11 mei 2024. Hoe dit komt? We bevinden ons op dit moment in een nieuw zonnemaximum. Een zonnemaximum is de periode in de 11-jarige zonnecyclus waarin de activiteit van de zon, met name het aantal zonnevlekken en zonnevlammen, een hoogtepunt bereikt. Deze verhoogde zonneactiviteit heeft verschillende effecten op aarde, waaronder een toename van het aantal en de intensiteit van geomagnetische stormen. Hierdoor hebben we vaker de kans om het Noorderlicht in Nederland te kunnen zien.
 

Hoe kan ik het Noorderlicht in Nederland zien?

In de media en op social media zag je de laatste tijd waarschijnlijk prachtige foto’s van het Noorderlicht in Nederland voorbij komen. Vaak is dit Noorderlicht alleen met een camera zichtbaar is. Dit komt doordat camera’s vele malen lichtgevoeliger zijn dan onze ogen en beter kleur waar kunnen nemen in het donker dan onze ogen. Toch komt het voor dat we het Noorderlicht in Nederland ook met het blote oog kunnen zien, al zal dit niet zo kleurrijk zijn als het op de camera is. Het gaat dan bijvoorbeeld om rood Noorderlicht tijdens een zogenaamde substorm of een ‘waas’ van groen/gelig Noorderlicht aan de horizon. Overigens verschilt het per persoon hoe goed je het kunt zien. De één ziet bijvoorbeeld beter kleur in het donker dan een ander.

Rood Noorderlicht dat zichtbaar was met het blote oog. Wassenaarse slag, 5 november 2023
 

Wanneer moet ik 'op jacht'?

Om Noorderlicht in Nederland te kunnen zien is het allereerst belangrijk om de zonnewindgegevens goed te lezen en te interpreteren. Je kunt hiervoor verschillende apps en websites raadplegen, zoals de Arcticans app en de website van Space Weather Live. Veel mensen kijken nog naar de KP-index, maar zeker als het gaat om grote geomagnetische stormen is dit een zeer onnauwkeurige voorspeller voor Noorderlicht. We kunnen daarom beter naar de zonnewinddata kijken. De belangrijkste parameters waar we gebruik van maken zijn Bt, Bz, dichtheid en snelheid. Hoewel het de uiteindelijke combinatie van deze parameters is die bepaalt of we het Noorderlicht in Nederland kunnen zien, is de Bz de belangrijkste voorspeller. Een negatieve Bz is van belang omdat de zonnewind dan een koppeling kan maken met het magnetisch veld van de aarde. Of, in makkelijkere taal, als de Bz negatief is staat het poortje voor de zonnewinddeeltjes open. Als vuistregel gebruik ik dat de Bz minimaal enkele uren -10 moet zijn voordat we het Noorderlicht in Nederland (fotografisch) waar kunnen nemen. Hoe negatiever de Bz, hoe groter de kans dat we het Noorderlicht ook kunnen zien met het blote oog. Natuurlijk is het weer ook een doorslaggevende factor; het moet helder (genoeg) zijn om het Noorderlicht te kunnen zien.

Tips om het Noorderlicht te zien in Nederland

1. Kies de juiste locatie. Zoek een plek op met zo min mogelijk lichtvervuiling en vrij zicht naar het noorden. Als het Noorderlicht verschijnt, verschijnt het in eerste instantie vaak laag aan de noordelijke horizon. Vermijd zoveel mogelijk stadslicht of bijv. licht van kassen. Zelf ga ik graag naar een strand (hoe noordelijker, hoe beter).
2. Houd de voorspellingen in de gaten. Gebruik bijvoorbeeld een app, zoals de Arcticans app of volg actieve noorderlichtjagers op social media voor live updates. Via mijn instagram (@noorderlichtfotografie) probeer ik altijd zoveel mogelijk informatie te geven.
3. Neem een camera mee. Zoals eerder beschreven is het Noorderlicht vaak alleen fotografisch waarneembaar. Een camera helpt je te zien of er al activiteit is. Dit kan overigens ook met een smartphone. Lees hier meer over het Noorderlicht fotograferen met je smartphone.
4. Heb geduld. Zelfs met een goede voorspelling kan het Noorderlicht zwak en van korte duur zijn. Wees voorbereid om tijd buiten door te brengen (neem bijv. voldoende warme kleding en eten en drinken mee), want waarnemingen kunnen zeldzaam en onvoorspelbaar zijn.
5. Voor fotografie: neem een statief mee en kies de juiste instellingen. De juiste instellingen zijn afhankelijk van allerlei factoren, zoals de hoeveelheid lichtvervuiling, de hoeveelheid maanlicht en de intensiteit van het Noorderlicht. Het is ook een kwestie van proberen en bijstellen. Uitgaande van een diafragma van f/2.8 zou je bijvoorbeeld kunnen starten met een sluitertijd van 15 seconden en ISO 1600. Lees hier meer over het fotograferen van Noorderlicht.
6. Geniet vooral ook van het moment! Onthoud dat het zien van het Noorderlicht in Nederland heel bijzonder is en hoeveel geluk je hebt dit te mogen meemaken! :-)

Veel succes!

Noorderlicht bij Paal 15 op Texel, 27 februari 2023