Walkuren, vuurvossen en hemelse huwelijken

Ik ben gek op mythes. Vooral de mythes die een verklaring geven voor bepaalde natuurverschijnselen, zoals in de metamorfosen van Ovidius. Een voorbeeld is het verhaal van Arachne, die heel goed kleden kon weven en een weefwedstrijd won van de godin Athene. De woedende godin veranderde haar vervolgens in een spin, de eerste spin op aarde, die gedoemd was tot een leven lang weven. Al haar nakomelingen zouden hetzelfde lot hebben. Geestig toch?
 

Athena verandert Arachne in een spin – Stefano della Bella

Ook het Noorderlicht vormt al duizenden jaren een bron voor mythes en legendes. De wetenschap kon immers pas aan het begin van de twintigste eeuw een verklaring voor dit natuurverschijnsel geven. Voor die tijd deden uiteenlopende verhalen de ronde. Hieronder volgt mijn top 5 van de meest vermakelijke mythes en legendes.
 

1. De Sami (of Samen) zijn de inheemse bewoners van Lapland (Sápmi). Volgens hen was het Noorderlicht niet iets om te bewonderen, maar juist om te vrezen. Zij dachten namelijk dat het de wraakzuchtige zielen van doden waren. Als het Noorderlicht verscheen werden kinderen dan ook meteen naar binnen gebracht. Het was vooral gevaarlijk om het Noorderlicht te plagen, bijvoorbeeld door ernaar te zwaaien, te zingen of nog erger te fluiten! Dit kon de aandacht van het Noorderlicht trekken. En dat wilde je niet, want dan kon het naar beneden reiken en je mee de lucht in nemen. Of nog erger: je hoofd eraf hakken! Tot op de dag van vandaag blijven veel (oudere) Sámi binnen als het Noorderlicht de lucht verlicht, gewoon voor de zekerheid.
    

2. In IJsland en Groenland associeerde men het Noorderlicht met de bevalling. In IJsland dacht men dat het Noorderlicht de pijn tijdens de bevalling zou verlichten. De moeder in spé mocht alleen niet naar het Noorderlicht kijken tijdens de bevalling, want dan zou het kind met schele ogen worden geboren! In Groenland dacht men dat het Noorderlicht werd gevormd door de dansende zielen van doodgeboren baby’s. Tegenwoordig geloven veel mensen overigens dat het Noorderlicht een gunstig effect heeft op de vruchtbaarheid. Deze overtuiging is waarschijnlijk beïnvloed door het onmiskenbare feit dat er natuurlijk niks romantischer is dan samen een nacht onder het Noorderlicht doorbrengen ;-)
    

3. De Vikingen koppelden het Noorderlicht vooral aan sterven in de strijd (wat een grote eer was). Zij dachten dat de oppergod Odin tijdens elk gevecht op aarde krijgers koos die zouden sterven en zich bij hem zouden voegen in het ‘Walhalla’ (een speciale hemel voor gesneuvelde strijders). De Walkuren - vrouwelijke krijgers te paard, die harnassen, speren en schilden droegen - hadden de taak om de uitverkoren krijgers van Odin naar het Walhalla te leiden. De Vikingen geloofden dat het Noorderlicht de weerspiegelingen waren van de harnassen en schilden van de Walkuren, terwijl ze de krijgers naar Odin toe leidden.
   
   
   Een Walkure – Peter Nicolai Arbo

4. De Esten hadden een hele feestelijke verklaring voor het Noorderlicht. Zij geloofden dat het spectaculaire, door paarden getrokken hemelse koetsen waren die hemelse gasten naar een hemelse bruiloft brachten. Leuk toch?

5. Misschien wel mijn favoriete mythe over het Noorderlicht komt uit Finland. Daar dacht men dat het Noorderlicht werd veroorzaakt door de ‘fire foxes’ (‘vuurvossen’) die zo snel over de toendra renden dat er vonken ontstonden die vervolgens de hemel in vlogen. Het Finse woord voor het Noorderlicht is dan ook ‘revontulet’, wat letterlijk ‘vuurvos’ betekent. Visit Finland heeft een leuk filmpje hierover gemaakt. Aanrader!
   
   
   Een 'fire fox' die over de toendra rent